omroep flevoland

"Zijn naam is gelukkig nog niet vergeten, maar het is ook belangrijk dat we ons Pieter Hoekman blijven herinneren en zijn verhaal blijven vertellen. Want voor onze vrijheid heeft hij het hoogste gegeven dat er is: zijn leven." Dat zegt zijn achterneef Piet Hoekstra over zijn oom en geheim agent Pieter Hoekman. De Urker werd in november 1943 door een Duitse soldaat gedood. Omroep Flevoland heeft een mini-portret van Hoekman gemaakt.

Piet ("Op Urk noemen we hem Pieter") was 23 jaar toen de oorlog uitbrak. Opgeleid als marechaussee vocht hij in mei 1940 mee tegen de Duitsers bij Den Haag. Toen het Duitse regime verhardde en hij niet langer wilde samenwerken met NSB-gezinde collega's, vertrok Piet in de zomer van 1941 uit Nederland. Hij werd Engelandvaarder.

Via Frankrijk, Spanje, Portugal, Trinidad, Curaçao, de Verenigde Staten en Canada arriveerde hij eind 1942 in Engeland. Hij trok al die maanden op met de in januari overleden Bram Grisnigt. "Bram en Piet waren als jonge en oude broers van elkaar. Bram was net 18, Piet 25 jaar en had al heel wat meegemaakt. Bram was wat losser en samen gingen ze vaak naar de bioscoop". Zo valt te lezen in de biografie 'Spion van Oranje', geschreven door Bram de Graaf in 2016.

In Londen werden Piet en Bram benaderd door Bureau Inlichtingen om geheim agent te worden. Na maanden van voorbereiding werden de twee in de nacht van 19 op 20 september 1943 gedropt boven Noord-Brabant. Het doel was Escharen, maar ze kwamen twintig kilometer zuidelijker neer in Beugen. Een gedenkteken herinnert hier nog aan de dropping van Piet alias St. George en Bram alias St. Patrick.

Ze werden opgevangen door marechaussee Gerard Beuvink, maar gingen al spoedig naar het westen. Bram kreeg een adres in Amsterdam, Piet (met schuilnaam Piet Zeelenberg) aan de Balistraat in Den Haag. Van hieruit verzond hij zijn geheime en gecodeerde berichten naar de Nederlandse regering in ballingschap in Londen.

Het werk was niet altijd spannend. Tegen de regels in zocht Piet Bram op in Amsterdam, weet biograaf De Graaf: "Piet nam hierbij best grote risico's, want een keer werd hij op straat herkend door een Urker die vroeg: 'Piet, wat doe jij hier?' Ook sprak hij af met zijn familie en zijn verloofde".

Om de sleur te breken besloten de twee geheim agenten op 6 november op visite te gaan bij Gerard Beuvink in Escharen, die hen zo goed had geholpen bij hun dropping. Het bezoek kwam slecht uit. Juist die avond waren opnieuw twee geheim agenten gedropt, Sijmen Verhage en Jan Diesfeldt. Ineens zat politieman Beuvink met vier agenten in huis.

De apparatuur en spullen van Verhage en Diesfeldt waren bij boer Jan Zwartjes in het gehucht Keent verborgen. Een Duitsgezinde veldwachter kreeg daar lucht van. Omdat verwacht werd dat 'het verzet' de spullen zou komen ophalen, kwamen twee Duitse soldaten bij Zwartjes binnen de wacht houden.

Inderdaad wilden Beuvink, Diesfeldt en Verhage de containers ophalen. Omdat Verhage zich nog luchtziek voelde, bood Urker Piet Hoekman aan om in zijn plaats mee te gaan. Het werd een fatale ruil. Hoekman en Diesfeldt werden binnengelaten in de boerderij van Zwartjes, maar door de soldaten overmeesterd. In de chaos probeerde Piet een soldaat met diens geweer neer te schieten, maar werd door de andere Duitser in de borst getroffen. Kermend van de pijn lag Piet op de grond, totdat de soldaat hem van dichtbij door het hoofd schoot.

Piet Hoekman stierf op 26-jarige leeftijd. Zijn resten zijn door de Duitsers gecremeerd in SS-kamp Vught. Hij heeft geen graf, maar zijn naam staat op minstens vier gedenktekens.

Bij de boerderij in Keent is in april 2018 een monumentje voor Piet onthuld. Het was een idee van Jan Timmermans, regionaal historicus. De onthulling werd verricht door Bram Grisnigt, die zijn strijdmakker die 6e november 1943 plotseling verloor. Grisnigt zelf werd in februari 1944 opgepakt en overleefde ternauwernood, het verblijf in diverse concentratiekampen, als laatste Ravensbrück.

"Een meisje in Urker dracht (de dochter van Piet Hoekstra) bood aan om met Bram naar het monument te lopen. Dat wilde hij niet. Bij het monument bleef hij zo'n tien seconden roerloos staan. Je kon bijna zien wat hij ging zeggen tegen Piet. Erg, erg emotioneel", aldus Jan Timmermans. Het was één van de laatste keren dat Grisnigt in het openbaar verscheen, voordat hij in januari van dit jaar op 96-jarige leeftijd overleed.

De naam van wachtmeester P. Hoekstra staat ook op het houten gedenkbord in de kapel van Ereveld Loenen, dat in oktober 1949 door prinses Wilhelmina werd onthuld. Het gedenkt dat 95 Engelandvaarders zijn omgekomen.

Hoekman staat ook op het oorlogsmonument bij het Kerkje aan de Zee op Urk. En hij heeft in het dorp sinds 1947 zijn eigen straat. Zijn achterneef geeft nog geregeld lezingen over zijn oom, die met onder meer de Bronzen Leeuw is onderscheiden voor het gevaarlijke werk dat hem uiteindelijk het leven kostte.

Het verhaal van Pieter Hoekman is onderdeel van een reeks reportages over Ereveld Loenen. In het gezamenlijk programma Ereveld vol verhalen, van vier regionale omroepen, worden portretten uitgezonden van Nederlanders die herdacht worden op het Gelderse Ereveld.