omroep flevoland

Een voor doodslag veroordeelde gevangene in de penitentiaire inrichting in Lelystad ging in 2019 flink in de fout door op een bewaker te springen. Volgens hem was het een dolletje. De bewaker, die bloed spuugde en een week lang moeite had met eten, spreekt van verwurging. Het Openbaar Ministerie (OM) eiste vrijdag in hoger beroep een jaar cel voor het incident.

"Tot het moment van de val was het voor mij stoeien", zei de 35-jarige gedetineerde in het gerechtshof in Leeuwarden. "We vielen heel hard, dat moet ik beamen." Hij noemt het wurgen een leugen. "Als ik het had gedaan, zou ik het toegegeven hebben. Ik heb in de gevangenis wel vaker een scheve schaats gereden, blowen bijvoorbeeld, maar nu werk ik aan mijn fouten." De gevangene zegt tegenwoordig beter over zijn emoties te kunnen praten dan vroeger. Hij wilde vrijdag dan ook wel excuses maken. Net als in de rechtbank in Lelystad, die hem voor het incident veroordeelde tot negen maanden cel. "Maar niet voor iets dat niet is gebeurd."

18 jaar cel voor doodschieten rapper
Op 2 juni 2019 liep het uit de hand in de cel van de 35-jarige. De bewaker deelde blikjes drinken uit en zag naar eigen zeggen dat de gevangene, die hij kende als een 'amicaal' iemand, een telefoon bij zich had. De bewaker pakte het toestel af, maar bij het verlaten van de cel sprong de man op zijn rug. De twee vielen op de grond. Volgens de bewaker zat de man bovenop hem en kreeg hij door een nekklem drie tot vier minuten geen lucht. Pas toen hij de telefoon losliet, zou het wurgen zijn gestopt.

De gedetineerde zit een celstraf van achttien jaar uit voor het doodschieten van de Rotterdamse rapper Bandi3t in 2009. Ook had hij zich in die periode schuldig gemaakt aan ontvoering van een man en aan het schieten met een semi-automatisch wapen op een auto met drie inzittenden in Almere.

Balans verloren
De gevangene houdt er een andere visie op na. Hij was twee jaar geleden in de cel aan het schaken met een medegedetineerde en er hing een "normale" sfeer waarbij grapjes werden gemaakt. Bij het stoeien zouden hij en de bewaker hun balans hebben verloren. Volgens de gedetineerde had hij geen telefoon bij zich, maar ging het om een afstandsbediening.

De man was op weg naar tweederde van zijn celstraf en daarmee naar vervroegde vrijlating. Hij zat eerst vast in de gevangenis van Nieuwegein, waar het niet goed ging. Vervolgens kwam hij in Lelystad terecht. Na het incident met de bewaker belandde hij in een strenger regime, bij de PI in Vught. Daar zat hij elf maanden. Momenteel verblijft hij in de gevangenis van Krimpen aan den IJssel. Hij wordt er op eigen verzoek door een psycholoog geholpen aan impulscontrole en emotieregulatie.

'Poging tot zware mishandeling'
Voor de advocaat-generaal (officier van justitie in hoger beroep) toont het incident aan hoe lastig de situatie van gevangenisbewakers is. "Ze moeten sterk in hun schoenen staan, maar ook sociaal vaardig zijn." Hij plaatst vraagtekens bij het stoeiscenario. "Stoeien met een gevangenisbewaker is niet gebruikelijk." Volgens hem is er sprake van een poging tot zware mishandeling, aangezien bij de halsstreek vitale organen zitten. Een immateriële schadevergoeding van 2500 euro voor de bewaker zou volgens het OM op zijn plaats zijn.

Advocaat: geen bewijs
Een aantal getuigen, onder wie een celgenoot van de gedetineerde, is over het incident bevraagd. Volgens de advocaat van de verdachte lopen de verklaringen uiteen en heeft niemand precies gezien wat er is gebeurd. Foto's van het letsel laten geen sporen van verwurging zien, aldus de raadsman. Het bloed en andere klachten zouden volgens hem een andere oorzaak kunnen hebben. Verder zijn er geen camerabeelden die de uitleg van de bewaker bevestigen en is er naderhand geen telefoon aangetroffen, vulde de advocaat aan.

Langer in de cel
De advocaat hield het hof voor dat het incident hoe dan ook grote gevolgen voor zijn client heeft, ongeacht de uitspraak. Er is al een streep door zijn voorwaardelijke invrijheidstelling gegaan. De vader van twee kinderen moet sowieso drie jaar langer in de cel blijven door het incident, zo bepaalde de rechtbank in november 2020. Dit in verband met zijn eerdere straf. "Dat zou dan vier jaar extra zijn met de eis van het OM erbij." De advocaat vindt dat buitenproportioneel. "Een aanzienlijke consequentie. Mijn cliënt zou nu bijna vrij zijn geweest." Normaal had de celstraf er op 1 januari 2022 opgezeten.

Hiërarchie
Getuigenverklaringen doen vermoeden dat medegedetineerden bang voor de verdachte waren, aldus de voorzitter van het gerechtshof. Ook zou hij in de PI in Lelystad bekend hebben gestaan als 'King'. Onzin, volgens de man. Wel gaf hij vrijdag toe dat hij hoger in de hiërarchie zat. "Omdat ik al lang zit, ben ik een ervaringsdeskundige en komen nieuwe gevangene bij mij met vragen." Hij vindt zichzelf een sociaal persoon. "Ik was tafeltennistoernooien aan het organiseren. Maar ik laat ook niet de kaas van mijn brood eten. Je moet wel je mannetje staan."

Minister Sander Dekker van Rechtsbescherming reageerde destijds via Twitter op het incident. “Dit is volstrekt onacceptabel, van onze mensen blijf je af."

Het hof doet op 17 december uitspraak.