omroep flevoland

De Raad van Bestuur van het Flevoziekenhuis heeft de problemen op de Intensive Care afdeling jarenlang in stand gehouden. Dat blijkt uit onderzoek van het radioprogramma Argos van HUMAN en VPRO.

De eerste signalen dat het niet goed ging op de IC waren er al in 2016. Toch greep de Raad van Bestuur niet of nauwelijks in. Het overlijden van ten minste één patiënt zou hier het gevolg van zijn. Meerdere keren trokken medewerkers van de IC aan de bel over de problemen en onveilige werksituatie op de IC. Op een bepaald moment lagen er acht pagina's met klachten en incidenten bij de Raad van Bestuur (RvB) op tafel. Dat het goed fout zat op de IC was dan ook geen geheim.

De RvB besloot in dezelfde periode burgemeester Franc Weerwind van Almere uit te nodigen, om te laten zien hoe goed alles verliep in het Flevoziekenhuis. Van het bezoek maakte het ziekenhuis zelfs een promotiefilmpje voor YouTube.

'We gaan deze patiënt doodmaken'
Het programma Argos sprak naar eigen zeggen met diverse (oud)medewerkers van de Intensive Care. Zij gaven een inkijkje in hoe het er op de IC aan toe gaat. Daarbij wordt nadrukkelijk gewezen naar twee intensivisten en een teamleider. Zij zouden verantwoordelijk zijn voor een verziekte werksfeer en onveilige werkomgeving.

Daarbij zou sprake zijn van grensoverschrijdend gedrag en een weinig professionele werkhouding. Één van de twee intensivisten zou het personeel ronduit terroriseren. "Denk er aan, ik hou je in de gaten. Je krijgt een slechte beoordeling. Ik zorg er voor dat jij je baan verliest. Als je blond haar en een paardenstaart hebt, kan je niks gebeuren", zo zou een medewerker te horen hebben gekregen.

Voorafgaand aan een dienst zou een intensivist hebben gezegd: "Ik heb dit weekend dienst, we gaan deze patiënt doodmaken." In een ander geval zou een corpulente patiënt zijn omschreven als 'een zeekoe' en zou zijn gezegd "daar gooi ik straks een krop sla naar binnen". De IC-afdeling zelf zou door de artsen worden omschreven als 'de stallen'.

Interimmanager moest schoon schip maken
Uiteindelijk besluit het ziekenhuis een interimmanager aan te stellen op de IC-afdeling. Deze lijkt aanvankelijk voortvarend te werk te gaan en het personeel spreekt het vertrouwen uit. Ook deze tijdelijke intensivist komt tot de conclusie dat de problemen groot zijn en deels worden veroorzaakt door de twee intensivisten.

Ze komt uiteindelijk met een rapport van 70 pagina's dik, waarin ze de conclusie trekt dat de kwaliteit van zorg ernstig tekort schiet en de afdeling IC ernstig disfunctioneert. Het kennisniveau zou bovendien laag zijn. Arts-assistenten leren elkaar medische handelingen aan, zonder dat daar toezicht op wordt gehouden.

IC zou dicht moeten, maar blijft toch open
Naast de verstoorde werksfeer wijst de interimmanager nadrukkelijk naar de patiëntveiligheid. Die is in haar ogen in het geding. De IC van het Flevoziekenhuis lijkt niet te voldoen aan de meest basale kwaliteitsstandaard. Zo ontbreekt het dagelijkse Multi Disciplinair Overleg (overleg tussen verschillende artsen en verpleegkundigen rondom patiënten) en worden behandelingen niet onderling afgestemd of besproken.

Intensivisten houden er hun eigen behandelbeleid op na. Als voorbeeld wordt een geval beschreven waarbij de ene intensivist besluit een patiënt niet meer te behandelen (en dus gecontroleerd te laten overlijden), waarna in de volgende dienst een andere intensivist besluit alles in het werk te stellen om de patiënt in leven te houden. De eigen richtlijnen en standaarden worden daarbij niet nageleefd.

Al met al concludeert de interimmanager dat het onverantwoord is de IC open te houden en dat de afdeling zou moeten sluiten. De RvB beslist anders en houdt de IC open. Wat hier volgens de onderzoekers meespeelt, is dat Nederland op dat moment midden in de coronapandemie zit. Het sluiten van de IC van het Flevoziekenhuis zou een afname van minstens 17 IC-bedden betekenen en dat gaat de RvB te ver. De IC-afdeling blijft dus open.

Dienstdoende intensivisten weigeren te komen
Ondanks de heldere conclusies van de interimmanager besluit de RvB de beide intensivisten niet aan te pakken. Hierdoor blijft de verziekte werksfeer en is de patiëntenzorg verre van optimaal. Dit blijkt uit voorbeelden, waarbij arts-assistenten de dienstdoende intensivist tevergeefs vragen om naar het ziekenhuis te komen. Het is binnen het ziekenhuis een publiek geheim dat dienstdoende intensivisten vrijwel niet naar het ziekenhuis te krijgen zijn.

Dit leidt ertoe dat onervaren arts-assistenten medische handelingen moeten uitvoeren, waar zij niet de kennis en kunde voor hebben. Zo is er een voorbeeld bekend waarbij een patiënt tot twintig keer geprikt werd omdat het de arts-assistent niet lukte om een centrale lijn aan te brengen. De dienstdoende intensivist zou meermaals zijn gebeld om te komen assisteren, maar dit telkens hebben geweigerd.

Patiënt mogelijk onnodig overleden
De interimmanager wijst tot slot op de werkwijze en werkdruk binnen het ziekenhuis. Zo heeft het Flevoziekenhuis ervoor gekozen om arts-assistenten dubbele diensten te laten draaien. Hierdoor is één persoon verantwoordelijk voor zowel de IC als de hartbewaking. Volgens de interimmanager zorgt dit voor een te hoge werkdruk en is er bovendien geen back-up beschikbaar als op beide afdeling spoed is.

Het overlijden van tenminste één patiënt zou hier het gevolg van zijn. Het zou gaan om een vrouw die met hartklachten werd opgenomen. Doordat de arts-assistent druk is op de ene afdeling, duurt het drie uur voordat hij de vrouw kan zien en zij een infuus krijgt. Rond 20.00 uur belt de arts-assistent de cardioloog, omdat hij het niet vertrouwt. De cardioloog vindt het niet nodig om naar het ziekenhuis te komen en stelt de arts-assistent gerust. Twee uur later houdt het hart van de vrouw er plotseling mee op en komt zij te overlijden.

Uit een evaluatie van het ziekenhuis zelf blijkt vervolgens dat de werkdruk van de arts-assistent veel te hoog was. De man was pas twee maanden in dienst, had weinig ervaring, was niet in opleiding voor een specialisme en draaide een dubbele dienst. Zijn werkdag was al om 14.00 uur in de middag begonnen. Ondanks de bevindingen blijft de werkwijze in stand.

Dingen veranderd, maar niet doorgepakt
Sinds het rapport van de interimmanager er ligt, is er veel verbeterd binnen het ziekenhuis, zeggen de medewerkers die in de uitzending geciteerd worden. Één van de twee intensivisten die verantwoordelijk zouden zijn voor de wantoestanden is inmiddels vertrokken. De tweede volgt een soort 'sociale leerstage' in een ander ziekenhuis. Er loopt ook een mediationtraject om te bekijken of hij in het Flevoziekenhuis kan terugkeren.

Voor de medewerkers van de IC is dit onvoldoende, zij hebben het vertrouwen in de Raad van Bestuur opgezegd. Wat hierbij meespeelt, is dat de interimmanager haar opdracht tussentijds heeft teruggeven. Naar eigen zeggen omdat de RvB niet wilde doorpakken: de twee intensivisten en de teamleider zou de wacht moeten worden aangezegd. De RvB vond dit niet nodig.

Inmiddels heeft het ziekenhuis een nieuwe interimmanager aangesteld om de problemen op te lossen. De medewerkers hebben hier geen vertrouwen meer in.

"Dat vind ik zeer pijnlijk en disrespectvol"

Ziekenhuis geschrokken van radioprogramma
Voorzitter Anita Arts van de Raad van Bestuur van het Flevoziekenhuis laat in reactie weten zeer geschrokken te zijn van het radioprogramma. Ze vindt het zeer spijtig dat sommige personeelsleden van het ziekenhuis zich onbeleefd zouden hebben uitgelaten over patiënten. "Dat vind ik zeer pijnlijk en disrespectvol", zegt Arts. Ze wil patiënten daarvoor haar excuses aanbieden. "Dat taalgebruik willen we hier niet."

Volgens Arts is er geen sprake van dat het ziekenhuis niets gedaan heeft met de kritiek. "Vanaf het moment dat de kritiek op de IC-afdeling bij de Raad van Bestuur bekend was, hebben we direct actie ondernomen. We hebben onderzoek laten doen naar de situatie. We hebben de Inspectie voor de Gezondheidszorg vanaf het begin op de hoogte gesteld. En we hebben de voortgang transparant gedeeld. En de Inspectie heeft het vertrouwen uitgesproken over onze aanpak."

Arts stelt dat het ziekenhuis zich de kritiek ter harte heeft genomen dat intensivisten moeilijk bereikbaar waren voor arts-assistenten en IC-verpleegkundigen. "Die arts slaapt nu in het ziekenhuis als hij of zij dienst heeft", zegt Arts. Intensivisten zouden daardoor altijd snel kunnen ingrijpen bij noodsituaties.

Arts is van mening dat het radioprogramma "alle nare incidenten bij elkaar heeft gebracht". Volgens de bestuursvoorzitter zeggen die incidenten geenszins dat de kwaliteit van de zorg op de IC in gevaar is geweest. "Wat er nu aan de hand is, is dat één van de twee intensivisten die een verbetertraject heeft doorlopen in een ander ziekenhuis, dat traject heeft doorlopen. En nu is de vraag; kan hij terugkomen op de afdeling? Dat geeft kennelijk zo veel spanning dat mensen zich genoodzaakt voelden om iets naar buiten te brengen."

Arts zegt dat het ziekenhuis een mediator heeft ingeschakeld om te kijken of het mogelijk is om de intensivist te laten terugkeren. "Dat traject is net gestart. Het functioneren van de afdeling staat daarbij voorop. En dat weet hij ook", aldus Anita Arts.