omroep flevoland

Nu het kabinet heeft besloten pas in 2024 te bekijken of en wanneer Lelystad Airport open kan, is de vraag weer actueel wat de nooit gebruikte uitbreiding van de luchthaven heeft gekost. In 2020 onderzochten Omroep Flevoland en Follow The Money dat. Dit artikel is eerder verschenen op 16 september 2020.

De uitbreiding van Lelystad Airport heeft ruim 214 miljoen euro gekost. Dat blijkt uit uitvoerig onderzoek van Omroep Flevoland en onderzoeksplatform Follow the Money. Het bedrag omvat alle kosten voor bouwprojecten, infrastructuur, maar ook voor onderzoeken en ambtelijke ondersteuning van Rijk, provincie en de gemeente Lelystad.

Omroep Flevoland en Follow the Money hebben bij alle betrokken overheden en Royal Schiphol Group gevraagd hoeveel zij tot nu toe aan Lelystad Airport hebben uitgegeven. Aanleiding is de Flevopitch van november 2019, het project waarvoor het publiek een financieel onderwerp kon aandragen dat grondig moest worden uitgezocht.

Het idee van voormalig KLM-gezagvoerder Ruud Holswilder kreeg de meeste stemmen. “Ik hoor dat er al wel 200 miljoen euro is uitgegeven, maar ik weet niet of het klopt. Want ik kan de cijfers nergens controleren”, aldus Holswilder.

Het opvragen en analyseren van alle cijfers heeft veel tijd gekost. Alle betrokken partijen hebben uitvoerig meegewerkt. Wel moesten we enkele keren om opheldering vragen, omdat antwoorden voor misverstanden zorgden of omdat er geregeld verschillende bedragen voor dezelfde post werden genoemd. Tot op het laatste moment was er met Lelystad Airport discussie over het wel of niet meetellen van de kosten van uitstel. Waar nodig hebben we onze rekensom gecorrigeerd.

Tekst gaat verder onder de interactieve grafieken

Welke uitgaven zijn er gedaan voor de luchthaven zelf?
Het meeste geld is gaan zitten in de luchthaven zelf. Royal Schiphol Group heeft als eigenaar voor 90,7 miljoen euro in de luchthaven geïnvesteerd. De nieuwe terminal heeft 18,8 miljoen gekost, de verlenging van de start- en landingsbaan van 1.250 meter naar 2,7 kilometer (inclusief uitloopstroken) plus een nieuwe taxibaan 31,9 miljoen euro. Voor de baanverlenging is voor 14 miljoen euro grond van het Politie Verkeersinstituut aangekocht.

Luchtverkeersleiding investeert 26,4 miljoen
Ook Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) heeft geïnvesteerd op de luchthaven: bij elkaar voor 26,4 miljoen euro. Hiervan is 7,6 miljoen besteed aan nieuwe apparatuur voor het navigatiesysteem van vliegtuigen, dat vereist is om verkeersvliegtuigen te kunnen ontvangen.

Lelystad Airport moest worden ingepast in het bestaande nationale en internationale luchtruim, waarvoor nieuwe routes moesten worden ontworpen. Aan het project Luchtverkeersleiding Lelystad Airport en aan opleidings- en personeelskosten is sinds 2014 18,8 miljoen uitgegeven. LVNL heeft een deel hiervan (8 ton) in rekening gebracht bij Lelystad Airport. Veruit het grootste deel (bij elkaar 19 miljoen) heeft de dienst vergoed gekregen via het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat uit het potje van de Europese luchtverkeersleiding Eurocontrol.

Verkeersleiders kosten 365.000 per maand
Sinds 7 november 2019 is er op Lelystad Airport luchtverkeersleiding ingevoerd. Op de toren zitten mensen van LVNL. Hoewel er nog geen verkeersvliegtuigen komen, wil minister Cora van Nieuwenhuizen dat de verkeersleiders ervaring opdoen zodat de luchthaven klaar is voor de opening. De verkeersleiders op de toren begeleiden nu uitsluitend de kleine luchtvaart, al oordeelde Nieuwsuur deze zomer dat zij zouden duimen draaien. De inzet voor de General Aviation kost 365.000 euro per maand. Tot begin september is hieraan dus 3,6 miljoen euro uitgegeven. Bij elkaar komen investeringen en exploitatiekosten van LVNL op dertien procent van alle kosten.

Eén van de redenen voor het verlies is dat er sinds 2017 op de miljoeneninvesteringen in de startbaan, taxibaan en het platform boekhoudkundig wordt afgeschreven.

"Ik kan de cijfers nergens controleren"

Verder zorgt de meermaals uitgestelde opening voor kosten. Omdat er nog geen vakantievluchten zijn en er dus geen inkomsten zijn uit landingsgelden en andere heffingen, verdienen de luchthaven en LVNL hun investeringen nog niet terug. Anderzijds wordt er geld bespaard, omdat er geen kosten zijn voor onderhoud en bewaking.

Minister Van Nieuwenhuizen schreef in 2018 dat uitstel een negatief effect heeft van 4 miljoen euro per jaar. Onder de streep becijfert Lelystad Airport de kosten van uitstel sinds 2018 tot november dit jaar op 10,1 miljoen euro. Wat het uitstel tot november 2021 kost, meldt de luchthaven niet.

Toch moeten deze kosten niet worden meegeteld in de totale uitgaven, zo benadrukt de luchthaven. De 10,1 miljoen aan gederfde inkomsten en lagere kosten moet worden gezien in de context van de oorspronkelijke businesscase van Lelystad Airport. Het gaat om een 'theoretisch' bedrag en niet om een daadwerkelijk verlies, al komt het bedrag op een later moment wel weer in beeld.

Tellen we alle reeds gedane investeringen, geplande investeringen en exploitatiekosten binnen de hekken van de luchthaven bij elkaar op, dan komen we uit op 148,9 miljoen euro.

In het volgende artikel dat donderdag verschijnt kijken we hoeveel er is uitgegeven aan de stapels onderzoeken, rapporten en ambtelijke ondersteuning. Een uitgebreid financieel artikel over de Flevopitch met alle uitgaven is te lezen op de website van Follow the Money.

Verantwoording: Omroep Flevoland en Follow the Money hebben voor hun onderzoek eerst alle openbare documenten en verslagen geraadpleegd. Vervolgens zijn er schriftelijk vragen gesteld aan Royal Schiphol Group/Lelystad Airport, Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL), het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, het ministerie van Defensie, de provincie Flevoland, de gemeenten Lelystad en Almere en de Ontwikkelingsmaatschappij Almere Lelystad Airport (Omala). Alle bedragen zijn geanalyseerd en waar nodig zijn verduidelijkingsvragen gesteld. De uitgaven zijn door ons in verschillende categorieën geplaatst: infrastructuur direct, infrastructuur indirect, exploitatiekosten, ambtelijk, onderzoeken en rapporten, opleiding, lobby/communicatie en een post overige. De bedragen zijn zo goed mogelijk gecontroleerd op dubbelingen.