Een terugblik op de redding van het Berechja College

URK • Di 27 december 2016 | 14:11 • Dinsdag 27 december 2016 | 14:11
Aan de hand van stukken, die zijn verkregen door een beroep te doen op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob), heeft Omroep Flevoland een feitenrelaas gemaakt van de financiële problemen van het Berechja College op Urk. 

2016 was het jaar waarin het Berechja College op Urk weer wat lucht kreeg, na het diepe dal waarin de school lange tijd verkeerde. In 2014 bleek het Berechja College technisch failliet. Een reddingsoperatie van de lokale, regionale en landelijke overheid zorgde ervoor dat het nautisch maritieme onderwijs voor Urk behouden bleef. Daaraan lagen politieke, financiële, strategische en maatschappelijke afwegingen ten grondslag. Afwegingen die achter gesloten deuren werden gemaakt en dus niet gecontroleerd konden worden door pers of publiek. 

Wet openbaarheid van bestuur
Omroep Flevoland deed daarom dit jaar een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob), om zo meer zicht te krijgen op de beslissingen die de betrokken bestuurders namen en het gemeenschapsgeld dat daarmee gepaard ging. Het verzoek van de omroep om het achterliggende dossier te verkrijgen, werd in maart 2016 ingediend bij de provincie Flevoland. Dit verzoek werd aanvankelijk afgewezen, maar na een bezwaarschrift en een hoorzitting, werd de omroep alsnog in het gelijk gesteld. Het verstrekte dossier bevat stukken van de provincie, de gemeente Urk, interim-bestuurder Wim Littooij en een onderzoek van Deloitte Accountants B.V.. Het biedt informatie voor een gedetailleerde terugblik op de redding van het Berechja College. 

Een gezond begin
In 2010 staat de onderwijsinstelling er financieel nog gezond voor met een liquiditeitspositie van 4,8 miljoen euro positief. Dat jaar krijgt de school een nieuwe directeur, mevrouw Gosien Doornenbal. In 2011 maakt ze, samen met de Raad voor Toezicht en het gemeentebestuur, een reis naar havenplaats Grimsby in Engeland. De plaatselijke industrie en het onderwijs zijn er afgestemd op de visserij en de studiereis inspireert het gezelschap dan ook. Op de terugweg wordt de wens uitgesproken om op Urk eenzelfde onderwijsinstituut te realiseren, inclusief een kenniscentrum.

Doornenbal pakt door 
Hoewel er geen geld is, en de vooruitzichten het ook niet toelaten, pakt directeur Doornenbal door. Ze investeert miljoenen in het onderhoud van de bestaande huisvesting en laat daarnaast een compleet nieuw pand bouwen voor het MBO. Daarbij wordt er, geheel naar Engels model, ook een kenniscentrum gerealiseerd. De kosten voor de nieuwbouw bedragen 4,3 miljoen. De Raad voor Toezicht laat alles gebeuren en vervult niet of nauwelijks haar controlerende rol. De eerste paal van het nieuwe pand gaat in 2012 de grond in. 

Maatje te groot
Maar de investeringen blijken te groot voor de organisatie, die te maken heeft met een teruglopend aantal leerlingen en tegenvallende inkomsten. Het Berechja College klopt op 10 maart 2014 aan bij de gemeente Urk om de financiële problemen te bespreken. Omdat de school wordt gefinancierd door het Rijk, speelt de gemeente de informatie door aan het ministerie van OCW.  Het ministerie trekt tussentijds de portemonnee om te zorgen dat de school het eind van 2014 haalt. 

Failliet
Maar het voorschot van het Rijk blijkt een druppel op een gloeiende plaat. Want uit een onderzoek van Deloitte B.V., dat wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van OCW, blijkt dat het Berechja College in november 2014 feitelijk al failliet is. Sinds de zomer betaalt de onderwijsinstelling de rekeningen niet meer en ligt er voor bijna 6 ton aan rekeningen waarvan de betalingstermijn is verstreken. De school staat 140.000 euro in het rood bij de bank en om de salarissen van het personeel te betalen, zou er extra krediet bij de bank moeten worden aangevraagd. 

Een lastige keuze
Deloitte schetst de acute financiële nood, maar rekent ook twee toekomstscenario's door. Aan de hand daarvan kunnen de gemeente Urk, de provincie Flevoland en het ministerie van OCW een keuze maken uit ofwel een faillissement, ofwel een reddingsoperatie van het VMBO en het MBO met behulp van gemeenschapsgeld. Een reddingsoperatie past in principe niet binnen het kabinetsbeleid. Want dat beleid houdt in om bij financiële uitspattingen van (semi) publieke instellingen niet bij te springen. Het kabinet wil slecht gedrag van de instellingen namelijk niet belonen. Staatssecretaris Sander Dekker is bovendien bang dat na het Berechja College ook andere instellingen om geld gaan vragen. Hij is er daarom voorstander van om de onderwijsinstelling failliet te laten gaan. 

Maatschappelijke schade
Maar er is ook een andere kant, zo stelt Deloitte: want een faillissement van de onderwijsinstelling zal ook negatief afstralen op de politiek. Bovendien zal de maatschappelijke schade groot zijn: voor docenten, maar ook voor de honderden studenten die onderwijs op Urk volgen.
De VMBO-studenten kunnen namelijk niet allemaal in de buurt worden ondergebracht en voor MBO-studenten is de situatie nog moeilijker. Zij zullen voor nautisch, maritiem onderwijs moeten uitwijken naar Rotterdam, Zeeland, IJmuiden of Den Helder. 

De redding
Het zijn onder meer deze afwegingen die de overheden begin 2015 doen besluiten om gezamenlijk tot een oplossing te komen. Met 1,5 miljoen van het Rijk, een half miljoen van de gemeente Urk en een half miljoen van de provincie wordt zowel VMBO als MBO gered.

De MBO-tak van het Berechja College wordt ondergebracht bij ROC Friese Poort. Het ROC neemt het nieuwe gebouw, dat in 2014 nog 4,3 miljoen euro kostte, over voor 2,5 miljoen euro. Dat lijkt een koopje, maar daar staat tegenover dat het ROC ook de structurele tekorten van de instelling overneemt. 

Het Berechja College afdeling VMBO gaat daarna zelfstandig verder, maar heeft nog wel steeds last van de fouten die er in het verleden zijn gemaakt. Want door het relatief lage bedrag dat het ROC voor het nieuwe gebouw heeft betaald, zit het VMBO met een schuld van circa 1 miljoen euro opgezadeld. Dit zorgt voor een moeizame financiële positie, maar volgens de school zelf, en volgens doorrekeningen van Deloitte, is dit in de toekomst te dragen. 

Nog jarenlang verscherpt financieel toezicht
Interim-bestuurder Littooij voorzag de lastige financiële status waar het Berechja College zich, na het diepe dal, uit moet zien te redden. Hoewel de prognoses nu goed zijn, heeft hij er bij de Inspectie van het Onderwijs, en bij het Ministerie van OCW op aangedrongen om de school de komende jaren extra goed in de gaten te houden. Beide instanties hebben dit toegezegd. 
 

WhatsApp ons!
Heb jij een tip of verbetering? Stuur de redactie van Omroep Flevoland een bericht op 0320 28 5050 of stuur een mail: rtv@omroepflevoland.nl!

Deel artikel