omroep flevoland

GGD Flevoland heeft de handen vol aan de enorme behoefte aan coronatesten in de provincie. De testcapaciteit die er momenteel in Flevoland is, wordt volledig benut. Maar is de vraag naar een test overal even groot? Omroep Flevoland vroeg aan de GGD om een overzicht per gemeente van de uitgevoerde coronatesten.

Daaruit blijkt dat de gemeenten Almere, Lelystad, Dronten en Zeewolde redelijk gelijk opgaan. In die plaatsen zijn tussen de 11 en de 14 testen per duizend inwoners uitgevoerd. Noordoostpolder volgt met 9,6 testen per duizend inwoners. Onderaan de lijst staat de gemeente Urk. In een week tijd werden 67 testen bij inwoners van die gemeente uitgevoerd. Omgerekend zijn dat 3,2 testen per duizend inwoners, en dus 3 tot 4 keer minder dan in andere Flevolandse gemeenten. Daarnaast kwam er op Urk in augustus en september wekenlang geen enkele positieve test bij. Pas dinsdag bleek dat één inwoner van Urk onlangs positief is getest. Ook die ene besmetting in een maand tijd wijkt sterk af van het beeld in de andere vijf gemeenten.

Waarom is het aantal testen onder Urkers zo laag in vergelijking met de andere Flevolandse gemeenten? En hoe kan het dat er in een maand tijd maar één nieuwe coronabesmetting is geconstateerd, terwijl elders de besmettingen blijven toenemen? We vroegen het aan huisartsen op Urk, de GGD en de gemeente Urk.

De GGD leverde ons de volgende cijfers aan over het aantal uitgevoerde testen tussen maandag 14 en maandag 21 september:
- Almere 2.856 coronatesten (13,4 testen per 1000 inwoners)
- Lelystad 882 coronatesten (11,1 testen per 1000 inwoners)
- Dronten 511 coronatesten (12,3 testen per 1000 inwoners)
- Noordoostpolder 456 coronatesten (9,6 testen per 1000 inwoners)
- Zeewolde 321 coronatesten (14,2 testen per 1000 inwoners)
- Urk 67 coronatesten (3,2 testen per 1000 inwoners)

Om allereerst nog even terug te komen op het aantal testen: de gemeente Urk laat zich binnen Flevoland het beste vergelijken met Zeewolde. Qua inwonertal liggen de gemeenten niet ver van elkaar af. Urk heeft 21.135 inwoners inwoners en Zeewolde is iets groter met 22.680 inwoners. Sinds 25 augustus telde Urk dus één positief geteste inwoner en Zeewolde maar liefst 32. Uit de weekcijfers van de uitgevoerde testen blijkt het verschil tussen de twee plaatsen ook evident: 3,2 testen per duizend inwoners op Urk om 14,2 testen per duizend inwoners van Zeewolde.

GGD vindt het lastig om de verschillen te duiden
GGD Flevoland zegt geen verklaring te hebben voor het lage aantal testen op Urk en het grote verschil met bijvoorbeeld Zeewolde. "We registreren cijfers en dat geven we weer", zegt Sven van der Burg van de GGD. "Die cijfers duiden, blijft erg lastig".

Kan het een kwestie zijn van de afstand die mensen moeten afleggen naar een teststraat? De dichtstbijzijnde teststraat bij Urk is die van Emmeloord. Maar die is niet alle dagen van de week open. Mensen kunnen er bijvoorbeeld niet in het weekend terecht. Alleen op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag. Het kan dus zijn dat Urkers op de andere dagen naar Lelystad of zelfs de provincie uit moeten voor een test. "Het kan zijn dat mensen daardoor bij klachten besluiten thuis te blijven en zich helemaal niet laten testen", aldus Van der Burg. Maar dit probleem speelt ook bij inwoners van de andere Flevolandse gemeenten. Ook zij kunnen niet altijd in de eigen woonplaats getest worden en moeten soms noodgedwongen de provincie uit.

Gemeente is blij met laag aantal besmettingen
De gemeente Urk heeft zich ook verbaasd over het lage aantal coronatests en aantal vastgestelde besmettingen. "We zien het en daar zijn we verheugd over, maar we weten niet waardoor dat komt", zegt een woordvoerder. Wel haast ze zich om daar aan toe te voegen dat iedereen die klachten heeft zich natuurlijk zo snel mogelijk moet laten testen.

Huisartsen hebben vooral vermoedens
En dan de huisartsen. Zij kennen hun patiënten, zij meldden in het voorjaar nog de sterke en snelle toename van het aantal zieken op het voormalige eiland. Weten zij waarom er in een groot gedeelte van Nederland een sterke toename te zien is in het aantal besmettingen, maar nauwelijks op Urk? Het meest duidelijke antwoord is: "nee!"

Er zijn wel vermoedens. "We hebben nog wel een coronaspreekuur maar daar is het inmiddels erg stil geworden", zegt huisarts Antonie van Schothorst. In de eerste piek, afgelopen lente, kwamen daar elke dag tussen de acht en de tien mensen. Nu zijn dat er op drukke dagen hooguit twee, zegt Van Schothorst. Hij denkt niet dat de testbereidheid bij Urkers met symptomen is afgenomen. "Ik ontvang geen signalen dat mensen denken; laat maar."

'Eerste golf trof Urk hard'
Tijdens de eerste besmettingsgolf in de afgelopen lente werd het vissersdorp hard geraakt door corona. Medio maart gaf de Urker huisarts Peter Hildering aan dat het aantal zieken op Urk naar zijn idee veel hoger was dan het aantal geregistreerde besmettingen. Hij schatte in dat het aantal geregistreerde besmettingen op Urk gerust met tien vermenigvuldigd kon worden om een werkelijk beeld te krijgen. Er zouden op dat moment niet zeven maar al minstens 70 besmettingen zijn op Urk. En die gedachte werd heel aannemelijk gevonden door de andere huisartsen in het dorp. "Er zitten hele families ziek thuis", meldde huisarts Kees de Visser begin april in de lokale krant Het Urkerland. Later liepen de schattingen van de huisartsen in de honderden besmette personen, terwijl het officiële aantal bij het begin van de zomer door het beperkte landelijke testbeleid op ruim 80 bleef steken. Nu liggen de kaarten totaal anders. En niemand weet precies waarom.

Volgens Van Schothorst heeft hij de laatste weken geen enkele besmetting voorbij zien komen. "Urk werd dus hard getroffen in de eerste piek. Misschien kwam dat door de sociale samenhang in de gemeente." Op Urk komen veel mensen elke zondag samen om naar de kerk te gaan. Die kerkgang werd in maart al snel aan banden gelegd, maar mogelijk heeft kerkbezoek alsnog besmettingen opgeleverd. Maar daarnaast is op Urk familiebezoek een belangrijk onderdeel van het dagelijks leven. En hoewel gemeente en huisartsen veel waarschuwden bleek familiebezoek lastiger aan banden te leggen. Juist bij die familiebezoeken kon corona wellicht snel opgelopen worden.

Betere weerstand door eetpatroon?
Dat het virus nu minder grip lijkt te hebben op Urk zou mogelijk iets te maken kunnen hebben met eetpatronen. "We weten dat vitamine D een rol speelt bij de bestrijding van het virus", zegt huisarts Wilco Bloed. "En we weten allemaal dat er op Urk heel veel vette vis gegeten wordt. Misschien heeft dat er ook mee te maken." De huisarts haast zich om er bij te zeggen dat hij op geen enkele wijze zakelijk betrokken is bij de verkoop van zalm, haring of makreel.

Is er al een bepaalde groepsimmuniteit? 'Geen hard bewijs'
Huisarts Van Schothorst denkt, net zoals zijn collega Wilco Bloed, dat er op Urk misschien sprake zou kunnen zijn van een vorm van groepsimmuniteit. Dat zeggen beide artsen met de nodige voorzichtigheid. "Er is geen onderzoek naar gedaan, dat weten we niet, er is geen bewijs voor." Maar onaannemelijk vinden ze het ook niet. "Misschien heeft die golf in de lente er voor gezorgd dat er nu minder mensen klachten hebben".

En daar zou die sociale samenhang dan mogelijk een rol in hebben gespeeld. Juist omdat mensen veel bij elkaar kwamen, kon het virus zich snel verspreiden. Maar misschien heeft die sociale samenhang ook een rol gespeeld in de opbouw van weerstand. En dat zou dan mogelijk ook de verklaring kunnen zijn voor het zeer lage aantal afgenomen coronatesten. Of zoals huisarts Wilco Bloed het zegt: Als je geen klachten hebt, dan meld je je natuurlijk ook niet aan voor een test.”