omroep flevoland

Je komt er alleen bij toeval langs. Er is geen routebordje naartoe en er is ook geen folder over te vinden. Op vier dijken in de provincie staan zogenoemde sluitstenen. Dat zijn grote stenen met gedichten erop. Omroep Flevoland ging op zoek naar de verhalen achter de stenen. Die verhalen lees, hoor en zie je deze week in de serie: Sluitstenen, vergeten kunst.

Bijna niemand weet meer waarom de kunstwerken op de dijken staan en waarvoor ze gemaakt zijn. Het blijkt dat de stenen in de zomer van 1996 geplaatst zijn, als onderdeel van het kunstproject 'Dijkwacht'. Daarmee werd destijds het 10-jarig bestaan van de provincie Flevoland gevierd. De stenen zijn neergezet op de plekken waar de dijken rond Flevoland vroeger gesloten zijn. Zowel schrijvers als beeldend kunstenaars werkten aan het project 'Dijkwacht' mee. Op de plaatsen waar de dijken werden gedicht, werden ze in 1996 nog eens opnieuw 'gedicht' met sluitstenen met daarop woorden van dichters.

'Te weinig aandacht'
Projectleider van toen, Henke Baars, vindt dat er vandaag de dag te weinig aandacht is voor de kunst. Dat is eeuwig zonde, stelt hij. "Sowieso vind ik dat de VVV's dit op moeten nemen. Het kan fantastisch in een wandeltocht. Er moeten ook bordjes bij," aldus Baars.

Hij stond samen met Heleen Geluk aan de wieg van het project. Heleen was beleidsambtenaar voor cultuur van de provincie Flevoland. Zij schreef het plan en maakte de financiële onderbouwing voor het project.

dichters bij sluitsteen

"Het was midden in de winter, steenkoud. We hebben iedereen in de bus geladen. Het was min 20 gevoelstemperatuur. We hebben een hele dag rondgereden. Het was echt een geweldige dag", weet Henke Baars nog. Ook Heleen Geluk is nog steeds onder de indruk. "Je hebt dan echt de crème de la crème van de dichters onder je, dat is gewoon geweldig om mee te maken."

Zo kwam het allemaal van de grond. Eind juni 1996 onthulde Koningin Beatrix de steen van Jan Wolkers en daarmee ook het project.

Beeldhouwer Britt Nelemans heeft de stenen ontworpen en de gedichten erin gehouwen.

Op de IJsselmeerdijk in Lelystad staat de steen met het gedicht van Jan Wolkers

wie schilt de steen
wie snijdt het water
over de golven heen
loop ik naar later

Op de Zeewolderdijk staat de sluitsteen met het gedicht van Marga Minco

grillig ligt het water
kastijdt de dijken, sluit en keert
windscheef beschermt het riet
een zee van land

Op de Zuidermeerdijk bij Schokkerhaven staat de steen met een gedicht van Remco Campert

water sluit ik
land ontsluit ik
hemel omsluit me

Zuidermeerdijk

Op de Westermeerdijk staat de steen met een gedeelte van een gedicht van de toen al overleden Ed Hoornik. "De elf provincies en het nieuwe land"

de meeuw die vroeger over het water vloog
verwondert zich hier viel de aarde droog
vergane schepen rusten in mijn koren
ik ben nieuw land ik ben maar pas geboren.

Tijdelijke kunstwerken
Naast de vier stenen kwamen er ook enkele tijdelijke kunstwerken, van onder anderen Peter Baren en Annet Bult.

Peter Baren liet voor zijn performance 'Strelen van de dijk' een tractor langzaam langs de dijk rijden. Daarachter zat een landbouwwerktuig met roterende blauwe handen die de dijk streelden. De handafdrukken waren van mensen die de dijk daadwerkelijk aangelegd hebben. De performance was drie maanden te zien.

Kunstenaar Annet Bult maakte op een akker een borduurwerk van zwarte korenbloemen in gele tarwe. Vanuit de lucht was de versregel 'Vergane schepen rusten in mijn koren' te zien. Van deze projecten is nu niets meer terug te zien.

Bekijk hier alle afleveringen.