Sluitstenen ontwerpen, 'niet iedereen kan dit'
"Als je denkt dat iedereen dit kan, dat is niet zo." Dat zegt beeldhouwer Britt Nelemans die vier stenen kunstwerken ontwierp. Ze beeldhouwde daar teksten in van gerenommeerde dichters. Deze kunstwerken staan op vier plekken op Flevolandse dijken en worden ook wel sluitstenen genoemd.
Omroep Flevoland gaat op zoek naar de verhalen achter de stenen. Die verhalen lees, hoor en zie je deze week in de serie: Sluitstenen, vergeten kunst.
Bijna niemand weet meer waarom de kunstwerken op de dijken staan en waarvoor ze gemaakt zijn. Het blijkt dat de stenen in de zomer van 1996 geplaatst zijn, als onderdeel van het kunstproject 'Dijkwacht'. Daarmee werd destijds het 10-jarig bestaan van de provincie Flevoland gevierd. De stenen zijn neergezet op de plekken waar de dijken rond Flevoland vroeger gesloten zijn. Zowel schrijvers als beeldend kunstenaars werkten aan het project 'Dijkwacht' mee. Op de plaatsen waar de dijken werden gedicht werden ze in 1996 nog eens opnieuw 'gedicht' met sluitstenen met daarop woorden van dichters.
Britt Nelemans werd door Projectleider van toen, Henke Baars, gevraagd om de stenen te ontwerpen. Het hardsteen komt uit een steengroeve in België. De gedichten zijn er met de hand ingehouwen. Volgens Nelemans zijn er in Nederland maar twee mensen die dat kunnen. De vier stenen zijn verschillend van vorm, geïnspireerd op de gedichten. "Het leuke was ik had niet zoveel ervaring maar de ideeën die plopte gewoon wel op", aldus Nelemans. onthulling sluitstenen Nelemans
Hij stond samen met Heleen Geluk aan de wieg van het project. Heleen was beleidsambtenaar voor cultuur van de provincie Flevoland. Zij schreef het plan en maakte de financiële onderbouwing voor het project.
Toenmalig commissaris van de Koningin Han Lammers was meteen enthousiast over het plan. Hij strikte hoogstpersoonlijk gerenommeerde dichters om teksten te schrijven voor op de sluitstenen. En zo kwam het dat de bekende dichters Remco Campert, Jan Wolkers en Marga Minco op een dag in een bus door de provincie werden gereden om inspiratie op te doen.
"Het was midden in de winter, steenkoud. We hebben iedereen in de bus geladen. Het was min 20 gevoelstemperatuur. We hebben een hele dag rondgereden. Het was echt een geweldige dag," weet Henke Baars nog. Ook Heleen Geluk is nog steeds onder de indruk. "Je hebt dan echt de crème de la crème van de dichters onder je, dat is gewoon geweldig om mee te maken."
Zo kwam het allemaal van de grond. Eind juni 1996 onthulde Koningin Beatrix de steen van Jan Wolkers en daarmee ook het project.
Op de IJsselmeerdijk in Lelystad staat de steen met het gedicht van Jan Wolkers:
wie schilt de steen
wie snijdt het water
over de golven heen
loop ik naar later
Op de Zeewolderdijk staat de sluitsteen met het gedicht van Marga Minco:
grillig ligt het water het gedicht van Campert
kastijdt de dijken, sluit en keert
windscheef beschermt het riet
een zee van land
water sluit ik
land ontsluit ik
hemel omsluit me
Op de Westermeerdijk staat de steen met een gedeelte van een gedicht van de toen al overleden Ed Hoornik. "De elf provincies en het nieuwe land":
de meeuw die vroeger over het water vloog
verwondert zich hier viel de aarde droog
vergane schepen rusten in mijn koren
ik ben nieuw land ik ben maar pas geboren.
Naast de vier stenen kwamen er ook enkele tijdelijke kunstwerken, van onder anderen Peter Baren en Annet Bult. Peter Baren liet voor zijn performance 'Strelen van de dijk' een tractor langzaam langs de dijk rijden. Daarachter zat een landbouwwerktuig met roterende blauwe handen die de dijk streelden. De handafdrukken waren van mensen die de dijk daadwerkelijk aangelegd hebben. De performance was drie maanden te zien.
Kunstenaar Annet Bult maakte op een akker een borduurwerk van zwarte korenbloemen in gele tarwe. Vanuit de lucht was de versregel 'Vergane schepen rusten in mijn koren' te zien. Van deze projecten is nu niets meer terug te zien.
Bekijk hier alle afleveringen.
Heb jij een tip of verbetering? Stuur de redactie van Omroep Flevoland een bericht op 0320 28 5050 of stuur een mail: rtv@omroepflevoland.nl!
recent nieuws
-
Voor het eerst sport- en speldag voor kinderen uit noodopvang bij Walibi
BIDDINGHUIZEN • Za 15 februari • Zaterdag 15 februariZo'n 20 kinderen die wonen in de noodopvang voor asielzoekers bij Walibi rennen door de sporthal van De Binding in Biddinghuizen. Voor de eerste keer in het driejarig bestaan van de noodopvang organiseerden...
-
Achtste editie van expo in Cultuurdôme, maar toekomst is onzeker
ALMERE • Za 15 februari • Zaterdag 15 februariSinds 2021 is de Cultuurdôme de creatieve broedplaats van Almere Buiten. Kunstenaars hebben in de voormalige woonwinkel hun atelier, de vintagemarkten zijn een begrip en in de kelder worden al drie jaar...
-
Eerbetoon aan overleden vrijwilliger Romijn bij Lelystadse voetbalclub
LELYSTAD • Za 15 februari • Zaterdag 15 februariBij voetbalclub SVL in Lelystad was zaterdagmiddag een eerbetoon voor Clark Romijn. Hij zette zich jarenlang in voor de club, als vrijwilliger en als scheidsrechter, maar overleed op 12 februari. Voorafgaand...