omroep flevoland

Raadsleden van coalitiepartijen in de Almeerse gemeenteraad zijn de afgelopen jaren door zowel hun eigen fractie als door het college van burgemeester en wethouders onder sterke druk gezet om de Floriade koste wat het kost te laten doorgaan.

Dat stelt de enquêtecommissie Floriade in het eindrapport. De commissie presenteerde vier weken geleden het eindrapport, maar pas donderdagavond spreekt de gemeenteraad er voor het eerst over. Op 22 mei besluit de raad over de conclusies en aanbevelingen, al komt de commissie binnenkort nog met voorstellen voor hoe Almere in de toekomst met grote projecten moet omgaan.

Onvoldoende geïnformeerd
De commissie concludeerde op 10 april al dat de gemeenteraad op bepaalde momenten door het college onvoldoende is geïnformeerd. De raad heeft zijn controlerende taak hierdoor niet goed kunnen doen. Tegelijk stelt de commissie dat de raad op diverse momenten zelf onvoldoende kritisch is geweest en te weinig heeft gedaan met adviezen en kritische reflecties.

Het rapport gaat dieper in op hoe de raad is geïnformeerd en wat hij met de informatie heeft gedaan. De commissie heeft hiervoor met 17 (voormalige) raadsleden gesproken, nadat in een vooronderzoek in 2023 al 18 raadsleden waren geïnterviewd. Geen van de raadsleden wordt in het rapport bij naam genoemd.

De Almeerse raad heeft tussen 2011 en eind 2022 totaal 23 debatten gevoerd over de Floriade, waarvan er 18 door de PVV werden aangevraagd. De raad moest oordelen over 37 voorstellen. Er werden 119 moties ingediend, waarvan er 38 zijn aangenomen.

Ongeveer de helft van de debatten volgde naar aanleiding van (negatieve) mediaberichten over de Floriade. Toch staat niet vast dat de raad zich alleen door kritiek liet leiden: "Op basis van deze analyse stelt de commissie vast dat het negatieve sentiment in de media ongeveer net zo sterk de politiek beïnvloedt als andersom."

Bij de helft van de debatten ging het om hoofdlijnen rond het project. Maar bij de overige debatten heeft de raad zich (te) veel met details beziggehouden, zoals een dieselgenerator voor de kabelbaan of het kappen van bomen.

De raad had het geregeld lastig om alle informatie te beoordelen en grip te krijgen op het dossier. Hij kreeg veel financiële informatie, maar die was zo ingewikkeld dat het vooral in 2022 onduidelijk werd hoe de kosten voor de gemeente zich ontwikkelden. Die liepen dat jaar sterk op.

Go/no-go
Volgens de commissie heeft het college in de beginfase van het project niet goed afgesproken wanneer de raad kon besluiten over wel of niet doorgaan van de Floriade, de go/no-go momenten. Dat was in 2012 wel toegezegd.

Bovendien is de raad in elk geval twee keer te laat door het college in staat is gesteld om een besluit te nemen. De eerste keer was in 2012 bij het bidbook om mee te doen aan de Floriade. De tweede keer in 2018, toen het college besloot om meer prioriteit te leggen bij de ontwikkeling van de woonwijk op het Floriade-terrein.

Daarnaast zijn er acht momenten geweest, waarop de raad niet tijdig, volledig en duidelijk is geïnformeerd. Zo kreeg de raad pas in 2020 een rapport te zien uit 2016, waarin over stoppen of doorgaan werd gesproken. Het opstappen van de raad van commissarissen van de Floriade BV in de zomer van 2018 werd eveneens lang verzwegen. In 2022 kreeg de raad pas weken later te horen dat de bezoekersaantallen al direct na de opening van de wereldexpo zwaar tegenvielen.

Het college heeft nagelaten om de raad op deze momenten achter gesloten deuren te informeren.

Kritiek
De commissie constateert dat na 2018 de scheiding tussen voor- en tegenstanders van de Floriade in de raad steeds scherper wordt. "De oppositie wordt steeds mondiger op het dossier en de coalitie stelt steeds minder (kritische) vragen."

"De commissie constateert dat raadsleden van coalitiepartijen hun rol als lastig hebben ervaren en niet altijd kritiek hardop durven te uiten. Er wordt steeds geschermd met de gemaakte coalitieafspraken dat de Floriade door moet gaan. Er zijn voorbeelden dat er sterke druk is uitgeoefend op raadsleden van coalitiepartijen zowel vanuit het college als binnen de fractie om de Floriade koste wat het kost door te laten gaan."

Ook valt het de commissie op dat in de loop van de tijd er meer kritiek komt op de Volggroep. Dat is een groep van raadsleden, die sinds 2012 namens de gehele raad het project extra in de gaten houdt. De Volggroep stelt geregeld vragen of doet op eigen initiatief onderzoek. Dat werkte aanvankelijk goed.

"Aan andere kant concludeert de commissie dat in het algemeen raadsleden weinig of niets hebben gedaan met informatie van de Volggroep. Het effect is beperkt omdat na geruststellende antwoorden door het college niet door wordt gevraagd."

In 2019 komt het functioneren van de Volggroep in de raad ter discussie te staan, omdat sommige fracties de groep te politiek vinden worden. "De commissie heeft dit niet vastgesteld", staat in het eindrapport.

Aanbevelingen
De commissie doet een reeks aanbevelingen hoe de raad moet omgaan met zijn eigen rol. Zo moet de raad meer zijn controlerende taak oppakken bij grote projecten, zonder te veel op de details te willen zitten. Aan het begin van een project moet helder worden afgesproken hoe en hoe vaak de raad informatie krijgt.

Ook moeten raadsleden zonder last en ruggenspraak hun werk kunnen doen, dus zonder druk van anderen. De commissie vindt het belangrijk dat er een Volggroep blijft, maar dan moet de raad de adviezen en informatie wel benutten.