Woning op palen gaat tegen de vlakte: wat blijft er over van De Realiteit?

ALMERE • Ma 23 juni 2025 | 7:35 • Maandag 23 juni 2025 | 7:35

Ze werden gebouwd voor vijf jaar, maar staan er na bijna veertig jaar nog steeds: de experimentele woningen bij De Realiteit in Almere. Sommige huizen worden permanent bewoond, terwijl andere er inmiddels verlaten bij staan. De huiseigenaar van één van de panden is Jan Wagenaar. Zijn bouwwerk is vervallen. "Het is tijd om afscheid te nemen. Ik verkoop de grond en mijn bouwwerk gaat tegen de vlakte."

Wat er voor in de plaats komt, is de grote vraag. Buurtbewoners houden hun hart vast. "Het probleem is dat onduidelijk is wat er nu wél en niet mag op deze plek. Ik zie het liefst dat de bouwwerken allemaal op de monumentenlijst komen om de unieke wijk te beschermen", vertelt buurman Bart Jan van den Brink, van de Vereniging van Eigenaren.

"Als je de woning wilt aanpassen of verbouwen, moet je advies inwinnen bij onder andere de Rijksbouwmeester. Dat is een landelijk adviseur op het gebied van architectuur. Maar diezelfde bouwmeester wil niets zeggen over nieuwbouw. Daar zou de gemeente iets over moeten vinden, maar voor mij is het niet duidelijk waaraan nieuwbouw moet voldoen."

Bijzonder bouwwerk
De grootste nachtmerrie voor Van den Brink is dat er een 'gewoon' huis wordt gebouwd op de straks lege kavel van de bijzondere woning van Wagenaar. Op die kavel staat nu de creatie 'Boven de Zeespiegel'. Het zijn twee losse woonruimtes op metershoge palen, het bouwwerk staat letterlijk boven de zeespiegel. Inmiddels is het zwaar verouderd.

De laatste jaren komt Wagenaar er nauwelijks. Veel hout is rot of gespleten. De trap naar boven is wankel. "Ik was er elk weekend te vinden. Het is hier zo prachtig. Ik vind trouwens dat het nog prima op te knappen is. Maar ja, de koper die het wil hebben, wil er iets anders bouwen", vertelt Wagenaar.

De 17 woningen bij De Realiteit zijn de winnende ontwerpen van een prijsvraag uit 1985. Bouwvoorschriften golden niet, de winnaars kregen 10.000 gulden en een stuk huurgrond. Er zijn de meest ongewone constructies neergezet. Belangrijk was dat de woningen demontabel en eventueel verplaatsbaar waren, want het geheel was tijdelijk. Er was dan ook geen hypotheek mogelijk.

Na vijf jaar zou alles weer worden afgebroken. Maar de woningen staan er nog steeds. Sommige panden zijn wat vervallen, andere zijn goed onderhouden of gerenoveerd. Veel eigenaren hebben de grond inmiddels gekocht; sommigen wonen er permanent, iets wat aanvankelijk uitgesloten was. 'De Realiteit' is het vervolg op 'De Fantasie', een soortgelijk woonexperiment aan het Weerwater.

Verwaarloosd
"De gemeente, en ook wij als eigenaren, hebben ons wijkje eigenlijk jarenlang verwaarloosd. Nu er grond verkocht wordt, worden we wakker, maar is het eigenlijk te laat. We weten niet waar we aan toe zijn", zegt de ongeruste Van den Brink.

De gemeente Almere laat in een reactie weten dat sloop alleen is toegestaan als er al een omgevingsvergunning is verleend voor een vervangend gebouw. Daarvoor geldt een strenge procedure. Er moet onder andere advies worden gegeven door de Rijksbouwmeester. Ook wordt gekeken of het bouwplan voldoet aan de huidige welstandsnormen. De afdeling Vergunningen, Toezicht en Handhaving beslist uiteindelijk of een plan wordt goedgekeurd. Die procedure loopt nu.

Voor verkoper Wagenaar is het inmiddels een gesloten boek. Hij neemt binnenkort definitief afscheid van zijn bijzondere weekendverblijf. "Ik ga het missen."

WhatsApp ons!
Heb jij een tip of verbetering? Stuur de redactie van Omroep Flevoland een bericht op 0320 28 5050 of stuur een mail: rtv@omroepflevoland.nl!