omroep flevoland

Babylonische spraakverwarringen, hoofdrolspelers die niet willen praten en een lege staatskas: de lobby voor de zogeheten IJmeerverbinding zit op dit moment in erg zwaar weer. De gewenste oeververbinding tussen Almere en Amsterdam hangt al zeker vijftien jaar als een fata morgana boven het IJmeer. Recente ontwikkelingen dragen eraan bij dat het ook voor altijd bij een luchtbespiegeling kan blijven.

Het is ‘heel lastig in te schatten’ of die de IJmeerverbinding er ooit komt en op welke termijn, reageert de Flevolandse gedeputeerde Jan de Reus. Diezelfde De Reus zette begin dit jaar nog hoog in: In 2035 ligt de IJmeerverbinding er! Dan moet wel alles mee zitten, zei hij erbij.

Maar niets zit mee. En dat is vooral erg voor woningzoekenden. Want de brug over of tunnel onder het IJmeer is onlosmakelijk verbonden met de komst van 100.000 woningen in de zogenoemde ‘Amsterdam Bay Area’, een soort groot-Amsterdam waartoe ook Almere en Lelystad worden gerekend.

Van die 100.000 gewenste woningen zouden er zo'n 25.000 tot 30.000 in de nog te bouwen wijk Pampus in Almere moeten komen. Iedereen is het erover eens dat deze wijk dan ook een IJmeerverbinding nodig heeft, want anders loopt het woon/werk-verkeer in Almere vast. Ook Amsterdam en het Rijk vinden de IJmeerverbinding ‘bestuurlijk wenselijk’. Maar juist nu een sterke lobby voor geld hard nodig is, lijkt de IJmeerverbinding op drijfzand te staan.

Onenigheid over wenselijkheid autoweg
Over een metrolijn tussen de twee steden is iedereen het eens. Maar moet er daarnaast nou wel of niet ook een IJmeerweg komen? Op dat vlak wordt er flink om de hete brij heen gedraaid. Flevolandse bestuurders hebben bijvoorbeeld een recente belangrijke eis van ‘hun’ politiek, te weten een autoverbinding door het IJmeer, nooit besproken met samenwerkingspartners als Amsterdam. Dit ondanks drie moties in twee jaar tijd waarin die autoweg richting Amsterdam wordt geëist.

Gedeputeerde Jan de Reus en de Almeerse wethouder Julius Lindenbergh hebben in die tijd nog geen werk gemaakt van deze moties, blijkt uit een antwoord van de Metropoolregio Amsterdam (MRA), een samenwerkingsverband van 30 gemeenten binnen twee provincies. “De variant met een autoverbinding is nog niet besproken in MRA-verband.” Op de vraag waarom dat in twee jaar tijd nog niet is gebeurd, reageert Lindenbergh niet.

Provinciale Staten van Flevoland namen in juni 2021 als eerste een motie aan met die strekking. Daarna volgden twee moties in Almere. Inmiddels ligt deze voorwaarde ook vast in het nieuwe collegeakkoord van Gedeputeerde Staten. Dat de wens van de politiek na twee jaar nog niet is besproken met de partners, is opmerkelijk. Amsterdam en Almere trekken al zeker sinds 2009 nauw samen op om een verbinding tot stand te laten komen.

Meningsverschillen niet handig
Om miljarden los te krijgen van het Rijk, moet de regio met een sterk, eenduidig verhaal komen. Grote meningsverschillen helpen dan niet. Amsterdam is bijvoorbeeld mordicus tegen een autoverbinding. En zulke ruis op de lijn kan op zijn minst vertraging opleveren.

Gedeputeerde De Reus en wethouder Lindenbergh willen niet mondeling reageren op vragen over de IJmeerverbinding. De reden laat zich raden: Al die vijftien jaar praten Amsterdam en Almere over een verbinding waarover alleen een metro rijdt. De nieuwe politieke wind in Flevoland komt de bestuurders die ook in de Metropoolregio deelnemen, niet goed uit. Ze moeten van de politiek pleiten voor auto’s, terwijl de consensus onder bestuurders in de MRA is dat er alleen een metro gaat rijden.

Gedeputeerde Jan de Reus reageert schriftelijk in eerste instantie verkeerd op de vraag waar de IJmeerverbinding voor de provincie Flevoland geschikt voor moet zijn: metro en fiets, luidt zijn antwoord. Als hij wordt gewezen op het coalitieakkoord, antwoordt hij diplomatiek: “We willen in beginsel ook een autoverbinding, indien haalbaar.”

'Goede ontsluiting Pampus cruciaal'
Wethouder Lindenbergh van Almere antwoordt schriftelijk dat een goede ontsluiting van de nieuwe wijk Pampus cruciaal is. “Als we niet gaan inzetten op bereikbaarheid en ontsluiting met zowel OV als de auto, hebben oude en nieuwe inwoners van Almere een bereikbaarheidsprobleem. Voor ons is het belangrijk dat die versterking van OV én auto er komt. Hoe dat er precies uit gaat zien, daar wordt aan gewerkt.” Op de vervolgvraag of dit daadwerkelijk betekent dat de auto’s ook via het IJmeer moeten rijden vanaf Almere, blijft het stil, terwijl de moties van de politiek duidelijk zijn.

Een van de indieners van de moties in Almere, VVD-raadslid Mark de Kuster, constateert dat de moties ‘nog niet zijn omgezet in daden’. Maar een doodzonde vindt hij dat vooralsnog niet. “Ik heb vertrouwen dat Almere zich hard maakt voor de autoverbinding. Maar ik zie natuurlijk wel dat er een spanningsveld is tussen Flevoland en Amsterdam. En dat is voor Almere een punt van zorg. Ik denk dat het er hier op neerkomt: Of de aansluiting met Amsterdam wordt naar behoren gemaakt. Of niet. Maar dan bouwen we Pampus nooit. Misschien moeten we dan afstand nemen van de wens om een nieuw stadsdeel aan te leggen.”

Verbinding met autoweg is veel duurder
Volgens een berekening van het ministerie van een paar jaar geleden zou een autoverbinding naast de metro grofweg 2,5 miljard euro meer gaan kosten. Sinds die berekening is de rente gestegen en liggen ook de bouwkosten hoger. Een IJmeerverbinding voor metro en auto kost samen zo’n tien miljard euro.

In de tijd waarin het kabinet een reservering van miljarden voor het doortrekken van de Noord/Zuid-lijn in Amsterdam opschort, is duidelijk dat de IJmeerverbinding sowieso al langer op zich zal laten wachten. Het eisen van een autoverbinding bemoeilijkt dit proces enorm.

Ook onenigheid over termijn
En dan is er nog een ander verschil van mening. Terwijl gedeputeerde Jan de Reus zegt dat de IJmeerverbinding in 2035 aangelegd kan zijn, heeft Amsterdam nu andere prioriteiten. Wethouder Melanie van der Horst zegt dat Amsterdam nu meer bezig is met financiering vanuit het Rijk voor het doortrekken van de Noord/Zuid-lijn, met het sluiten van de metroring in Amsterdam en met twee bruggen over het IJ. “Dus daar gaat op dit moment onze prioriteit naar uit.” Of ze mee wil werken aan ‘2035’, daar geeft ze geen antwoord op.

Van der Horst wil ook niet reageren op de vraag of Amsterdam mee wil werken aan de wens van een autoverbinding vanuit Flevoland. Zij verwijst naar het standpunt van de Metropoolregio Amsterdam. “De variant met de autoverbinding is nog niet besproken in MRA-verband.” Eerder zei ze in de gemeenteraad dat Amsterdam een autoverbinding "niet zou moeten willen.”

In tegenstelling tot Amsterdam staat de provincie Noord-Holland meer open voor de wensen van Flevoland. Gedeputeerde Jeroen Olthof laat desgevraagd weten dat een verbinding met openbaar vervoer en de fiets de voorkeur heeft. “Maar op dit moment zitten we nog in de verkennende fase, waarin verschillende scenario’s besproken en bekeken worden. Het belangrijkste is dat er een goede verbinding komt.”

Plan ingehaald door de Lelylijn
Het kabinet heeft inmiddels geld gereserveerd voor de Lelylijn, een snelle spoorverbinding tussen Amsterdam en Groningen, via Flevoland. Die status heeft de IJmeerverbinding nog lang niet. Bovendien zijn 17 grote projecten van Rijkswaterstaat onlangs op pauze gezet. Die hebben waarschijnlijk eerst nog voorrang op de IJmeerverbinding.

Besluitvorming over de uitgave van tien miljard voor een IJmeerverbinding kan zo nog tien jaar duren. Het ontwerp en de aanleg net zo lang. Zelfs zonder gekissebis over wel of geen autoweg, zal de komst van de IJmeerverbinding enorm lastig worden.

De kans dat Koning Willem-Alexander ooit de eerste paal komt slaan, lijkt uitgesloten. Wat nog gloort aan de horizon, is dat heel misschien Koningin Amalia dat ooit komt doen.

Dit is een artikel van de metropoolredactie. Voor vragen en tips: Dimitri Walbeek (dimitri.walbeek@nhnieuws.nl). Hij volgt voor Omroep Flevoland, AT5 en NH Nieuws het nieuws uit de Metropoolregio Amsterdam. De Metropoolredactie is journalistiek onafhankelijk en ontvangt een financiële bijdrage van de Metropoolregio Amsterdam (MRA).