omroep flevoland

Het overgrote deel van de restwarmte van het datacenter van Meta kan volgens de gemeente Zeewolde niet benut worden, omdat er niet genoeg woningen in de directe omgeving zijn. Op dit moment denkt de gemeente 17 procent van de restwarmte te kunnen gebruiken in Zeewolde en Harderwijk, zo schrijft het college in antwoorden op technische vragen van Leefbaar Zeewolde.

In totaal is er via het geplande datacenter voor zo’n 150.000 woningen restwarmte beschikbaar, maar in Zeewolde en Harderwijk zijn maar 28.000 woningen. Restwarmte verder vervoeren dan deze twee plaatsen is volgens de gemeente Zeewolde technisch en economisch niet haalbaar. Op basis van voorlopige inzichten gaat de gemeente er daarom vanuit dat het overgrote deel van de restwarmte de lucht in wordt geblazen.

Hoogleraar Climate Design & Sustainability van de TU Delft, Andy van den Dobbelsteen, vindt het onbegrijpelijk dat veel van de restwarmte van de enorme hoeveelheid groene stroom die het datacentrum verbruikt dan vervliegt: "De wet van behoud van energie zegt: energie gaat niet verloren. En dat klopt ook, het komt in een andere vorm, een laagwaardige vorm, terug. Dus energie wordt restwarmte. Het beste wat we dan kunnen doen is dat in ieder geval die restwarmte volledig benut wordt. En dan is 17 procent benutten eigenlijk pure verspilling."

Het hergebruiken van de restwarmte is ook een voorwaarde voor de verkoop van de grond van het Rijksvastgoedbedrijf voor het datacenter, zo schreef staatssecretaris Knops in augustus aan de gemeente. Het Rijksvastgoedbedrijf neemt binnenkort een besluit naar aanleiding van de plannen, al is er vanuit de Eerste Kamer ook druk om dat besluit uit te stellen.

Hoe kan restwarmte gebruikt worden om woningen te verwarmen?
De servers van het geplande datacentrum produceren warmte. Die kan worden opgeslagen in water, van ongeveer 25 graden. Om het te kunnen gebruiken voor stadsverwarming moet het water naar een temperatuur gebracht worden van 75 graden. Gedacht wordt om dat te doen met behulp van warmtepompen. Het opwarmen van het water kost energie. In het warmtenet gaat het water rond. Heet water gaat naar de woningen en afgekoeld water gaat richting het datacentrum, om daar weer opgewarmd te worden.

Landelijk tekort aan restwarmte
Volgens Van den Dobbelsteen is er een enorme vraag naar restwarmte omdat Nederland in 2050 van het aardgas af moet: "De meeste gemeenten worstelen met de aanwezigheid van duurzame energiebronnen." Hij stoort zich eraan dat de Rijksoverheid zich niet heeft bemoeid met de locatie van het datacentrum zodat meer woningen gebruik kunnen maken van de restwarmte. "Ik denk dat het heel hard nodig is dat we daar weer op gaan plannen."

"Schandalig dat 83 procent niet gebruikt wordt. Je gooit voor 125.000 woningen aan warmte weg"

De uiteindelijke hoeveelheid restwarmte die benut kan worden, valt volgens de gemeente Zeewolde ook nog lager uit, omdat niet alle inwoners de overstap willen maken naar het warmtenet. Uitgangspunt is dat de energierekening vergeleken met aardgas niet omhoog gaat voor gebruikers. De gemeente schat dat 70 procent dan zal kiezen voor het warmtenet. Maar energiedeskundige Stefan Mol, die veelvuldig onderzoek doet naar de haalbaarheid van warmtenetten, vindt dat te positief ingeschat: "Het lijkt mij heel logisch om te veronderstellen dat je misschien maar maximaal 50 procent van die woningen bereikt", zegt hij.

Er is nog veel onzeker, omdat de gemeente Zeewolde nog volop onderzoek aan het doen is naar het warmtenet. Het is nog niet duidelijk of het economisch haalbaar is, al noemt de gemeente de plannen wel kansrijk op basis van een geheime voorlopige business case. Eind volgend jaar hoopt de gemeente te beginnen met de aanbestedingsprocedure.

"Meta moet meer bijdragen"
In tegenstelling tot wat de gemeente Zeewolde zegt, denken beide deskundigen dat het wel haalbaar is om restwarmte naar verder gelegen plaatsen te vervoeren zoals Almere of Lelystad. "Wij hebben in Nederland volop ervaring met het transporteren van hoge temperatuur water over langere afstanden. En dat gaat prima", zegt Van Dobbelsteen. Hij noemt het een slechte deal van de gemeente dat Meta niks bijdraagt aan deze langere leidingen: "Het punt is natuurlijk dat je hierover economische afspraken moet maken. Met ten eerste Meta, die daaraan bij zou moeten dragen, en natuurlijk de provincie, de gemeente en misschien ook het Rijk die daarbij meedenkt."

Mol denkt dat het ook zonder inbreng van Meta financieel verantwoord is om leidingen over lange afstanden te leggen, ook al schat hij dat een kilometer leiding een half miljoen kost. "Maar op de levensduur van zo'n warmtenet over een periode van 50 jaar en 125.000 woningen die je in theorie kan aansluiten is dat helemaal geen belachelijk bedrag."

De gemeente Zeewolde en de provincie Flevoland zeggen een goede deal met Meta gesloten te hebben. Ze hebben met Meta afgesproken dat het bedrijf de restwarmte tot de rand van het bedrijventerrein aanlevert, gratis aanbiedt en bijdraagt aan de aansluitkosten in woningen. "Om die restwarmte beschikbaar te stellen hebben zij al hele forse investeringen moeten doen", zegt een woordvoerder van de gemeente. De gemeente zegt ook dat het technisch misschien wel te doen is om restwarmte naar Almere en Lelystad te vervoeren, maar blijft er bij dat het economisch niet haalbaar is.

Dit is nieuws van de Lokale Omroep van Zeewolde, gemaakt door Maarten Groeneweg. Omroep Flevoland en de Lokale Omroep van Zeewolde werken dit jaar nauw samen om meer lokaal nieuws te brengen. Heb je een tip, mail dan naar maarten.groeneweg@omroepflevoland.nl