omroep flevoland

De gemeente Almere tastte tijdens de eerste weken van de Floriade in het duister over de bezoekersaantallen. De organisatie van het evenement, de Floriade BV, deelde deze pas na ruim anderhalve maand met het stadhuis. Dat terwijl de BV volledig eigendom is van de gemeente en over andere zaken nauw overleg plaatsvond. De Floriade wijst erop dat van te voren is afgesproken om de aantallen slechts op bepaalde momenten te delen.

Doordat het aantal bezoekers aan de Floriade enorm achterbleef, liep het verlies voor de gemeente Almere met tientallen miljoenen op. Eind mei, ruim zes weken na de opening van het evenement, werd de gemeente formeel op de hoogte gebracht van de tegenvallende belangstelling. Dit blijkt uit documenten die door Omroep Flevoland en 1Almere bij de gemeente zijn opgevraagd via de Wet Open Overheid (Woo). Voor die tijd blijft het op het stadhuis slechts bij vermoedens.

Tussen de regels door lezen
Als er een voorstel naar de gemeenteraad moet, wordt op 2 mei een concept gedeeld met de Floriade BV. Een medewerker van de Floriade mailt het volgende terug:

"Op basis van huidige ontwikkelingen kunnen we de zin 'Er zijn volgens de BV geen indicaties dat de totale begrote kaartverkoop uiteindelijk lager zal uitvallen' uit het raadsbesluit niet waarmaken, dus deze graag schrappen."

De reactie van de Floriade doet bij de gemeente de wenkbrauwen fronsen. Een topambtenaar reageert richting Hans Bakker:

"Dank voor je reactie. Die roept wel vragen op - er zijn kennelijk wél indicaties dat de kaartverkoop achterblijft. Kun je aangeven wat de ontwikkelingen zijn waardoor jullie zorgen hebben over de hoogte van de kaartverkoop?"

Welk antwoord er op die vraag is gekomen wordt uit de documenten niet duidelijk.

Weinig geld meer in kas
De lage bezoekersaantallen worden op 30 mei voor het eerst formeel medegedeeld in een memo die de Floriade naar de gemeente stuurt. Daarin wordt ook benoemd dat de BV in geldnood dreigt te komen. Springt de gemeente niet bij, dan schiet de BV een week later 1,8 miljoen euro in het rood.

Eén dag na de memo belt een gemeentelijke topambtenaar met Floriade-directeur Hans Bakker. Hij vraagt hem een voorspelling te doen van het uiteindelijke bezoekersaantal.

"De heer Bakker heeft vervolgens een tentatieve prognose van 1,1 - 1,2 miljoen bezoekers afgegeven", zo valt te lezen. Voorafgaand aan de opening werd nog ingezet op meer dan 2 miljoen bezoekers. Het uiteindelijke aantal is blijven steken op 685.189 mensen.

Floriade zoekt naar oorzaken
Intern is de Floriade BV dan al enige tijd bezig met het zoeken van antwoorden op de vraag waarom er zo weinig bezoekers komen. Hans Bakker gaf eerder aan dat bij de BV 'een dag of tien' na de opening op 14 april verontrustend werd gekeken naar de bezoekersaantallen. Op 10 mei wordt onderzoeksbureau Motivaction ingeschakeld om te achterhalen wat de oorzaak kan zijn. Toch duurde het dus nog een paar weken voordat ook de gemeente geïnformeerd wordt over de tegenvallende belangstelling.

Volgens afspraak
In een reactie laat de Floriade vandaag weten dat is afgesproken dat er op vaste momenten bezoekersaantallen gerapporteerd worden. Namelijk op 1 juli, 1 september, en bij de sluiting op 9 oktober. "En dat is ook zo uitgevoerd", zo zegt een woordvoerder. "Op 30 mei werd waarschijnlijk gerapporteerd vooruitlopend op onze meer uitgebreide rapportage van 10 juni 2022 over de tegenvallende bezoekersaantallen. Eerder was niet de afspraak en bovendien konden wij de aantallen niet duiden. Dat konden we pas op basis van het marktonderzoek van Motivaction."

De Floriade was overigens wel verplicht om wekelijks een drukteverwachting uit te spreken naar de gemeente, dit in het kader van de evenementenvergunning.

'Onverstandig om twee keer over stoppen te spreken'
Op 23 juni wordt het nieuws over de tegenvallende bezoekersaantallen en het bijbehorende miljoenenverlies aan de buitenwereld kenbaar gemaakt. Op dat moment komt ook de optie voorbij om de Floriade eerder te sluiten. Al lijkt het erop dat deze mogelijkheid al snel afviel bij de gemeente en BV.

Floriade-directeur Hans Bakker stelt op 16 juni een memo op waarin hij negen nadelen noemt.

"Conclusie: Het voortijdig sluiten van Floriade per 1 augustus zal leiden tot een duidelijk slechter totaal resultaat dan wanneer Floriade de hele geplande Expo-periode tot 9 oktober volmaakt."

Als vervolgens een voorstel aan de gemeenteraad voorgelegd moet worden wijst burgemeester Ank Bijleveld erop dat het scenario stoppen niet te prominent genoemd moet worden.

"Zoals het raadsvoorstel nu is opgesteld vind ik het onverstandig om twee keer over het 'scenario stoppen' te spreken. Ik zou dat onder financiën echt weg halen. Het staat al bij de alternatieven en dat was de afspraak. Door het zo op te schrijven onder financiën lijkt het, zeker voor de buitenwereld, of we het serieus overwogen hebben. Ik vind dat onverstandig en communicatief niet verantwoord. Onder de alternatieven lijkt me voldoende."

"Als dit niet alsnog goed komt kan de Floriade niet open op 13 april"

"Opening Floriade in gevaar"
De informatie die door de gemeente is vrijgegeven aan Omroep Flevoland en 1Almere schetst ook een beeld van verschillende zaken die zich rond de opening van het evenement hebben afgespeeld. Zo waren er grote problemen met de aanleg van de glasvezelverbindingen.

Op woensdag 6 april, exact één week voordat koning Willem-Alexander de Expo opent, trekt Hans Bakker bij de gemeente aan de bel.

"Gisteravond laat werden we geconfronteerd met de mededeling dat het glasvezelnetwerk niet of maar gedeeltelijk klaar is en dat daardoor de opening van de Floriade in gevaar is."

De aanwezigheid van werkende internetverbindingen is cruciaal voor het evenement. Zo zijn de kassa's ervan afhankelijk en als die niet online kunnen is toegangscontrole niet mogelijk.

"Reden waarom ik jullie hierbij een waarschuwingsmelding geef: als dit niet alsnog goed komt kan de Floriade niet open op 13 april", zo schrijft Hans Bakker.

Opgelost
De Floriade laat in een reactie weten dat de internetverbinding begin april 'een serieus en acuut probleem' was. Uiteindelijk is dat door intensieve samenwerking tussen de ICT-aannemer van de gemeente en ICT-mensen van de BV binnen een paar dagen opgelost.

Overstromende toiletten
Als het evenement eenmaal open is, dan speelt er een probleem met de toiletgebouwen.

"De afgelopen 3 dagen heb ik 16 meldingen gehad van overstromende toiletten [...] Ik wil niet weten wat er gaat gebeuren als we drukke dagen gaan krijgen. Voor de klantbeleving is een niet werkend toilet erg vervelend", zo rapporteert een medewerker van de Floriade aan Hans Bakker.

De Floriade-directeur vraagt de gemeente druk uit te oefenen bij projectontwikkelaar Weerwater CV, die over het rioleringssysteem gaat.

"Wellicht dat jullie het bijna niet geloven, maar het grootste probleem dat we hebben, is de riolering. Dit is een vacuüm rioolsysteem voor de nieuwe wijk (vergelijkbaar met een toilet in een vliegtuig.) De ontwikkelaar heeft dat systeem aangelegd, maar men heeft kennelijk bedacht dat het meet- en regelsysteem, dat onmisbaar is, pas geïnstalleerd moet worden als de wijk verder in ontwikkeling is. Dat heeft ernstige gevolgen voor ons."

Topje van de ijsberg
De documenten die Omroep Flevoland en 1Almere nu hebben gekregen is slechts een klein deel van alle informatie die via de Wet Open Overheid (Woo) is opgevraagd. De gemeente Almere is bezig alle documenten te ordenen en zal de komende maanden meer documenten publiceren. Voor een aantal stukken zal de gemeenteraad moeten besluiten om daar de geheimhouding vanaf te halen. Donderdagavond wordt daarover gesproken.

Naast formele verslagen en serieuze problemen komen er ook kleinere en meer triviale zaken in de documenten voor. Zo blijkt de negatieve publiciteit rond het evenement reden voor een Almeerse basisschool om een schoolreisje af te zeggen. De Floriade probeert vervolgens de school op andere gedachten te brengen. Tevergeefs. Per mail wordt de gemeente ingelicht:

"Vorige week hebben wij het slechte nieuws gekregen dat basisschool de Odyssee uit Almere hun schoolreis met 250 kinderen gecanceld heeft door de kritische houding van de ouders van de kinderen op school. Dit is jammer genoeg het effect geweest van de negatieve berichtgeving, reviews en media-aandacht rondom Floriade. Zelfs na het aanbieden van 4 vrijkaarten, een rondleiding en continue telefonische beschikbaarheid voor vragen gedurende het weekend was het antwoord na het nabellen: We zullen de Floriade niet bezoeken."

Wethouder voelt zich 'vorstelijk genaaid'
Uit een vrijgegeven WhatsApp-gesprek tussen Jan Hoek en zijn woordvoerder blijkt dat Hoek ontevreden was over een uitzending van het tv-programma De Hofbar. Daarin wordt hij door presentator Rutger Castricum geïnterviewd over de kabelbaan.

"Hier word ik toch vorstelijk genaaid: presentator mag zeggen wat hij wil, ik word onderbroken. Of ben ik teergevoelig?"

"Nou echt!" antwoordt zijn woordvoerder. Waarna Jan Hoek schrijft: "Ik had 'm de A6 op moeten schoppen!"